|
هدف:
هدف از تدوين اين آيين‌نامه پيشگيري از حوادث منجر به صدمات جاني و خسارات مالي در حين کار کارگران در محل مخازن آب و استخرها مي‌باشد. با عنايت به اينکه تا کنون آيين‌نامه‌اي تحت عنوان آيين‌نامه ايمني در مخازن آب و استخرها در مجوعه آيين‌نامه‌هاي مصوب شوراي عالي حفاظت فني وجود نداشته، بنابراين آيين‌نامه مذکور براي زمان بهره‌برداري از مخازن و استخرها که کارگران در آن محيط اشتغال به‌کار دارند تدوين شده است. قابل ذکر است براي ايمني در امور ديگر از جمله ساخت، خريد حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ بايد نامه‌هاي ديگر مصوب شوراي عالي حفاظت فني بهره‌برد.
فصل اول: (تعاريف)
مخزن: به کليه محل‌هاي طبيعي و مصنوعي جمع‌آوري و ذخيره آب مخزن اطلاق مي‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌هاي ذخيره آب و پسآب، حوضچه‌هاي پرورش ماهي و ميگو و موارد مشابه.
ـ مخازن آب برحسب موقعيت مکاني به سه دسته زير تقسيم مي‌شوند:
الف) مخزن آب هوائي: بسته به شرايط و نيازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و بالاتر از سطح زمين ساخته مي‌شود.
ب) مخزن آب زميني: با توجه به شرايط و نيازها، مانند استخرها در سطح زمين و با مصالح مورد نظر احداث مي‌شود.
ج) مخزن آب زيرزميني: اين نوع مخازن در زير سطح زمين با مصالح مورد نظر و براي مصارف خاص ساخته مي‌شود.
مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسيم مي‌گردند:
1ـ مخازن بتني.2ـ مخازن فلزي.3ـ مخازن با مصالح بنايي.4ـ مخازن پلاستيکي.5ـ مخازن فايبرگلاس.6ـ مخازن با مصالح مرکب. فصل دوم ـ مخازن آب:
ماده1ـ در زمان طراحي انواع مخازن بايستي بررسي‌هاي زمين‌شناسي و آزمايشات دقيق مکانيک خاک و لرزه خيزي و معيارهاي فني از جمله تعيين دقيق بارهاي استاتيک و ديناميک و عبور وسايل نقليه به همراه استانداردهاي ساخت و بهره‌برداري رعايت شده باشد.
ماده2ـ کليه مخازن بايستي مطابق آئين‌نامه و مقررات حفاظتي ساختمان کارگاهها مصوب شوراي عالي حفاظت فني احداث شود.
ماده3ـ فاصله درختان مجاور مخازن، بايستي به‌اندازه‌اي باشد که ريشه آنها به‌پايه‌ها و ديواره‌هاي مخازن فشار وار ننمايد.
ماده4ـ بايد در محاسبه پايه‌هاي مخازن هوايي اصول استاتيک و ديناميک رعايت شده از نقطه پايداري واجد استحکام کامل باشد و تحمل حداکثر فشار بارهاي وارده و فشارهاي جانبي و بارهاي معلق را داشته‌باشد
ماده5ـ تجهيزات مخازن شامل تجهيزات ورودي، خروجي، تخليه، کنترل سطح آب، سرريز، ارتفاع سنج و دبي‌سنج و غيره بايستي همواره بازديد و در صورت معيوب بودن اصلاح گردند
ماده6ـ بدنه مخازن بايستي با توجه به‌شرايط جوي و محيطي و تغييرات دما طراحي و ساخته شوند.
ماده7ـ از ايجاد هرگونه معبر، تاسيسات، ساختمانهاي اداري و مسکوني و پارکينگ روي مخزن زيرزميني خودداري گردد.
ماده8ـ سقف مخزنها بايد به خوبي آب‌بندي شده و داراي شيب مناسب براي جلوگيري از تجمع آب باشد.
ماده9ـ لوله خروجي سرريز مخزن بايستي قابل مشاهده بوده و احتمال غرقاب شدن آن وجود نداشته باشد.
ماده10ـ شير تخليه و خط انتقال تخليه آب بايد در خارج از مخزن نصب شود و آب مخزن بصورت ثقلي دفع گردد.
ماده11ـ فاصله شير تخليه از مخزن بايد به‌گونه‌اي باشد که احتمال برگشت آب مخزن در هنگام رسوب‌زدايي يا تعميرات وجود نداشته باشد.
ماده12ـ سرريز مخازن نبايستي مستقيماً به سيستم فاضلاب يا زهکش آب باران وصل شود.
ماده13ـ لوله‌هاي خروجي سرريز بايستي بصورتي باشد که احتمال ورود اجسام يا جانداران به آن ممکن نباشد.
ماده14ـ آب سطح مخازن نبايستي از حداقل تعيين شده پايين‌تر باشد تا از مکش هوا يا ورود رسوبات پيشگيري گردد.
ماده15ـ براي دستيابي و بازديد از مخازن بايستي تعداد کافي دريچه برروي سقف مخزن تعبيه شود.
ماده16ـ ظرفيت لوله خروجي بايستي از ظرفيت لوله ورودي بيشتر باشد.
ماده17ـ مخازن بايد داراي سيستم تهويه مستقل باشند و از سرريز به‌عنوان تهويه استفاده نشود.
ماده18ـ سيستم تهويه بايستي به نحوي باشد که احتمال ورود آب باران و آبهاي سطحي، گرد و غبار، جانداران و غيره از طريق آنها به‌داخل مخزن وجود نداشته باشد.
ماده19ـ ناودانها نبايد وارد مخزن شده و يا از داخل مخزن عبور نمايند.
ماده20ـ در هواکشهاي عصايي بايستي انتهاي باز آن حداقل يک متر با سطح تمام شده بام مخزن فاصله داشته و در نزديکي سرآن توري نصب گردد.
ماده21ـ قبل از ورود به مخازن، بايد به‌وسيله دستگاههاي اندازه‌گيري از ميزان غلظت اکسيژن و همچنين گازهاي سمي موجود در آنها اطلاعات کافي بدست آورد.
ماده22ـ افرادي که براي شستشوي داخل مخازن اقدام مي‌کنند بايستي مجهز به وسايل و تجهيزات حفاظت فردي باشند.
ماده23ـ اسامي کليه افرادي که وارد مخزن مي‌شوند به همراه ابزار و لوازمي که همراه دارند بايستي قبل از ورود، کنترل و ثبت شوند.
ماده24ـ افرادي که وارد مخزن مي‌شوند بايستي لباس کار مناسب و چکمه بلند داشته باشند.
ماده25ـ در مواردي که مواد ريز و جامد يا رسوبي در ديوار يا کف مخزن با شعله‌افکن سوزانده مي‌شوند بايستي تجهيزات ايمني مناسب مانند ماسکهاي تنفسي، دستکش، کمربند ايمني و طناب نجات، عينک حفاظتي و غيره در اختيار کارگران قرار گيرد.
ماده26ـ کارگراني که امور مربوط به‌داخل مخازن را انجام مي‌دهند بايد از سلامت جسماني و رواني کامل برخوردار باشند.
ماده27ـ کليه قسمتهاي مخازن فلزي بايد در فواصل زماني مناسب از لحاظ خوردگي بازديد و در صورت نياز تميز و رنگ‌آميزي شوند.
ماده28ـ استفاده از علف‌کشها براي حذف گياهان مزاحم بر روي سقف مخازن زميني مجاز نبوده و بايد از روشهاي مکانيکي يا سوزاندن بهره‌برد.
ماده29ـ سرلوله تخليه بايستي در محل خشک قرار گيرد و هرگز با زمين يا آبي که در پاي شير تخليه جمع مي‌شود تماس پيدا نکند.
ماده30ـ نردبانهاي مخازن هوايي بايستي مجهزبه حفاظ کمري باشد و راهرو اطراف محيط مخزن نيز بايستي مجهز به نرده حفاظتي باشد.
ماده31ـ در زمان کار بر روي مخازن هوائي بايد کارگران حتماً از کمربند ايمني و طناب‌نجات استفاده نمايند.
ماده32ـ لوله سرريز مخازن آب نبايستي در راستاي نردبان مخازن باشد.
ماده33ـ بايد همواره سيم اتصال زمين به بدنه فلزي کليه مخازن هوائي و زميني و زيرزميني وصل باشد.
ماده34ـ کليه دستگاههاي برقي مورد استفاده در مخازن که در داخل آب قرار مي‌گيرند بايد از نوع ضدآب و مجهز به سيستم اتصال زمين باشند.
ماده35ـ کليه کابلها، تجهيزات، متعلقات، اتصالات و موارد مشابه که در محيطهاي مرطوب مخازن مورد استفاده قرار مي‌گيرند بايد حتماً مجهز به سيستم اتصال زمين (ارتينگ) باشند و رعايت کليه دستورالعملهاي مرتبط با ايمني برق در محيطهاي مرطوب الزامي است.
ماده36ـ در صورت استفاده از مصالح تيرچه بلوک ويا دال بتوني براي پوشش سقف مخازن لازم است کليه محاسبات فني به گونه‌اي صورت پذيرد تا سقف مخزن کاملاً پايدار و مقاوم باشد.
ماده37ـ در مناطق سردسير براي جلوگيري از يخ‌زدن آب، بايستي از مخازن زيرزميني (مدفون) بهره‌برد.
ماده38ـ قبل و بعد از انجام کارهايي مانند اندود کردن، تعمير يا تميز کردن داخل مخازن يا کانالها که ممکن است فاقد اکسيژن کافي باشد بايد براي ممانعت از استنشاق گازها، دود و غيره کارگران به وسايل فردي مناسب از قبيل کپسول و لوله‌هاي اکسيژن، ماسک و غيره مجهز شوند.
ماده39ـ در زمان اندود کردن داخل مخازن يا انجام امور ديگر، بايستي دو يا چند کارگر با هم مشغول به‌کار شوند به‌نحوي‌که حتماً يک نفر خارج از مخزن مستقر و بر کار بقيه نظارت داشته باشد.اشتغال انفرادي در اين قبيل کارها ممنوع است.
ماده 40ـ در عمليات سرويس مخازن آب کارگران بايد به لباس کار، ماسک، دستکش، چکمه، عينک و ساير وسايل مناسب مورد نياز مجهز شوند.
ماده41ـ نصب مخازن هوايي بايستي با استفاده از ماشين‌آلات و تجهيزات مناسب و به‌وسيله اشخاص ذيصلاح صورت گيرد.
ماده42ـ در هنگام نصب کليه تاسيسات و تجهيزات مربوط به مخازن اعم از هوايي، زميني، زيرزميني و استخرها و غيره فقط افرادي که آموزشهاي ايمني را ديده باشند مجاز به کار هستند.
ماده43ـ در زمان نصب يا تعميرات، در صورتيکه در داخل مخازن از موتورهاي احتراق داخلي استفاده مي‌شود و يا نوع انجام کار به‌گونه‌اي است که توليد دود، گاز، بخار يا غيره را مي‌نمايد بايستي ضمن استفاده از وسايل حفاظت فردي، با رعايت تدابير فني و نصب وسايل مناسب، منطقه تنفسي کارگران به‌طور موثر تهويه گردد.
ماده44ـ در هنگام تعمير مخازن هوايي، حمل و نقل نمودن مواد و ابزارآلات سنگين و حجيم بوسيله افراد، با استفاده از نردبان ممنوع است.
ماده45ـ براي تردد افراد از روي کانالهاي ارتباطي مابين مخازن، بايد پل‌هايي در فواصل مناسب و مجهز به نرده حفاظتي بر روي کانال نصب گردد.
ماده46ـ خوردن، آشاميدن، استعمال دخانيات، خوابيدن و غيره در داخل مخازن ممنوع است.
ماده47ـ روکشها و رنگهاي مصرفي بايد از نوع غيرسمي بوده و از نظر بهداشتي مورد تائيد باشند.
فصل سوم ـ استخرها:
ماده48ـ کليه قسمتهاي کف، ديوار، بدنه و ساير سطوح داخل استخر بايد داراي گوشه‌هاي گرد و بدون لبه تيز باشد.
ماده49ـ استفاده از پنلهاي گچي براي ساخت سقف کاذب در استخرها ممنوع است.
ماده50ـ کليه سيم‌کشي‌ها بايد داراي رنگ‌بندي مشخص باشد و از داخل لوله، سيني و يا کانال مناسب عبور داده شود.
ماده51ـ نصب هواکش به‌منظور تهويه مناسب در محل استخرهاي سرپوشيده الزامي است.
ماده52ـ احداث فضايي به عرض حداقل 2 متر در حاشيه استخرهاي سرپوشيده و 4متر در حاشيه استخرهاي سرباز شنا براي تردد کارگران و تعميرکاران، استراحت شناگران و نظارت ناجيان غريق ضروري مي‌باشد.
ماده53ـ نصب تابلونشان دهنده عمق در محل و فواصل مناسب در اطراف استخر الزامي است.
ماده54ـ در اطراف استخرها، مانند مخزن آب آتش‌نشاني يا کشاورزي بايستي حتماً نرده حفاظتي مناسب تعبيه گردد و محيط از روشنايي کافي برخوردار باشد.
ماده55ـ مصالح پوشش لبه‌هاي استخر بايد از جنس غيرلغزنده باشد و همچنين به رنگي باشد که محدوده خطر مشخص باشد.
ماده56ـ پوشش داخلي کاسه استخر بايد با سطوح صاف پوشانده شود، به‌گونه‌اي که تحت تاثير عوامل شيميايي مضر (مانند کلر محلول در آب) آسيب‌نبيند، به‌سهولت تميز شود و در تماس با بدن، ايمني لازم فراهم باشد.
ماده57ـ نصب کليد و پريزها در محوطه داخلي استخرهاي سرپوشيده ممنوع است و بايستي در محل خشک و خارج از محيط استخر نصب شده و کليه کابلها و اتصالات و متعلقات برقي که در درون آب قرار دارند بايستي از نوع ضدآب باشد.
ماده58ـ کليه چراغهاي نصب شده در داخل آب بايستي حداکثر با ولتاژ 12 ولت و از نوع ضدآب بوده و در محلي که احتمال برخورد افراد و اشياء با آنها نباشد نصب گردند.
ماده59ـ از قرار دادن و تجمع ابزارآلات در اطراف استخر بايستي اجتناب نمود.
ماده60 ـ کارگرانيکه در محل استخرها فعاليت دارند بايستي از کفش مخصوصي استفاده نمايند که مانع از ليزخوردن آنها گردد.
ماده61 ـ در اطراف استخرها از کف‌پوشها و مصالحي استفاده شود که از سرخوردن افراد جلوگيري بعمل آورد.
ماده62 ـ در صورت استفاده از نور طبيعي در محل استخرها و منابع آب سرپوشيده بايستي ار پرده، شيشه‌هاي رنگي و يا کرکره استفاده نمود تا از انعکاس و خيره کنندگي نور در داخل استخرها جلوگيري شود.
ماده63 ـ وسايل کمکهاي اوليه، بايد همواره در محل استخرها موجودباشد.
ماده64 ـ در ديوارها و سقف استخرهاي شنا بايد از مصالح جاذب سرو صدا، استفاده نمود. اين مواد بايد در برابر تخريب ناشي از اثرات مواد شيميايي و رطوبت مقاوم باشد.
ماده65 ـ بايد بطور جدي از تردد افراد غيرمسئول در محوطه استخرها و مخازن آب، جلوگيري شود.
ماده66 ـ در هنگام عمليات تعميراتي و سرويس‌ها، در حين بهره‌برداري از استخر افراد تعمير کار بايد به لوازم مناسب ايمني از قبيل کمربند ايمني و طناب نجات جهت جلوگيري از سقوط در استخر مجهز باشند.
ماده67 ـ جهت ورود و خروج افراد به داخل استخر بايد از نردبانهاي مطمئن و در صورت ضرورت از طناب نجات استفاده شود.
ماده68ـ ولتاژ الکتريکي چراغهاي روشنايي (دوره‌گرد) که براي بازديد و کار درقسمتهاي تاريک و مرطوب به کار مي‌رود نبايد بيش از 24 ولت باشد.
ماده69ـ چراغهاي روشنايي در قسمت دوشها و سرويسهاي بهداشتي بايد از نواع ضدآب باشند.
ماده 70ـ سرويسهاي بهداشتي، دوشها، رختکن و ديگر قسمتها، بايستي به‌سيستم تهويه مناسب تجهيز شوند.
ماده71ـ کليه وسايل و اتصالات فلزي و متعلقات آنها و همچنين نردبانها، دستگيره‌ها و غيره بايد داراي پوششهاي ضدزنگ باشند.
ماده72ـ در استخرهاي لجن و بخصوص مخازن هاضم لجن که گازها و يا مايعات قابل اشتغال وجود دارد استفاده از شعله‌هاي آزاد، استعمال دخانيات و بکاربردن وسايل توليد جرقه و نظاير آن ممنوع است. فصل چهارم ـ مقررات عمومي:
ماده73ـ رعايت دستورالعملهاي سازنده در مورد نگهداري، سرويس و تعميرات و به ويژه روغن‌کاري قطعات جعبه دنده و محورها الزامي است.
ماده74ـ کليه وسايل و تجهيزات جانبي مانند دبي سنجها بايستي براساس توصيه سازنده مطابق دستورالعملها نگهداري، تعمير و کنترل شوند.
ماده75ـ در مورد ارتفاع سنجها اعم از شناوري يا شاخصهاي برقي و ابزار دقيق، علاوه بر رعايت دستورالعملها، بازديدهاي عيني‌الزامي است.
ماده76ـ در ارتفاع سنجهاي شناوري بايستي دقت شود که سيم‌بکسل، طناب، قرقره‌ها و توپي شناور در اثر استهلاک و يخ‌زدگي و زنگ‌‌زدگي‌گير نداشته باشد.
ماده77ـ استفاده از ترکيبات ضدعفوني کننده مانند کلر فقط با رعايت شرايط زير مجاز خواهدبود:
الف ـ وجود يک دستگاه ضدعفوني کننده مناسب به‌طوري که بتواند ماده مذکور را با ميزان و غلظت لازم تامين نمايد.
ب ـ تحت نظارت شخصي انجام شود که کاملاً با مشخصات شيميائي و فيزيکي آن آشنا باشد و براي مقابله با حالتهاي اضطراري که ممکن است در عمل پيش بيايد کاملاً تعليم ديده باشد.
ج ـ شرايط ايمني و درماني کافي براي محافظت پرسنل استفاده کننده از اين مواد مهيا باشد.
د ـ رعايت دستورالعملهاي صادره از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي الزامي است.
ماده78ـ ظرف محتوي هيپوکلريت سديم بايد در شرايطي نگهداري شود تا از فساد و تبخير کلر آن جلوگيري بعمل آيد.
ماده79ـ هيپوکلريت کلسيم بايد در محلي خنک، خشک و تاريک انبار شود تا ميزان اتلاف کلرفعال حين ذخيره‌سازي حداقل گردد.
ماده80 ـ هنگام تعميرات دستگاههاي کلرزني حتماً بايد شيرهاي سيلندر محتوي گاز کلر کاملاً بسته‌شود و گاز کلر باقيمانده در لوله‌ها و دستگاه کلرزني تخليه گردد.
ماده81 ـ بازديدهاي روزانه از محل استقرار دستگاه کلرزني و همچنين در مدار قرار دادن سيلندرهاي کلر، همواره بايد توسط دو نفر انجام گيرد تا در صورت بروز خطر، مقابله با آن امکان پذير باشد.
ماده82 ـ در اتاق کلرزني بايد بطرف بيرون باز شود و داراي دستگيره داخلي از نوع اضطراري باشد.
ماده83 ـ در صورت استفاده از دستگاه جت آب براي نظافت ديواره‌هاي استخرها و مخازن بايد علاوه بر استفاده از وسايل حفاظت فردي، با توجه به صداي زياد دستگاه از گوشي حفاظتي استفاده نمود.
ماده84ـ قبل از شروع هر عمليات با دستگاه جت آب بايستي از سالم بودن شيلنگهاي دستگاه اطمينان حاصل شود.
ماده85 ـ تردد افراد متفرقه از نزديکي محل عملکرد دستگاه جت آب ممنوع است. فصل پنجم ـ پسآب:
ماده86 ـ جمع‌آوري پساب‌ها بايد کانال يا لوله صورت پذيرد و انتقال آن به‌استخرها و مخازن به‌نحوي باشد که امکان انتشار و تماس با کارگران وجود نداشته باشد.
ماده87 ـ کانالها و لوله‌هاي جمع‌آوري و انتقال پساب بايد به‌گونه‌اي باشد تا آب به‌راحتي از داخل آنها عبور نمايد و از گير کردن ضايعات همراه آب ممانعت گردد.
ماده88 ـ کانالهاي روباز جمع‌آوري پساب، بايد به‌وسيله نرده حفاظتي و يا در پوش‌هاي مناسب پوشانده شوند.
ماده89 ـ پساب‌ها بايد به‌نحوي وارد شبکه جمع‌آوري گردد که از انتشار و جاري شدن در سطح محيط ممانعت بعمل آيد.
ماده90ـ در اطراف استخر جمع‌آوري پسآب، بايد تابلوهاي هشدار دهنده نصب گردد.
ماده91ـ اطراف استخرهاي پسآب، که امکان حضور کارگر و يا افراد متفرقه در آنجا وجود دارد بايد نرده‌هاي حفاظتي مناسب نصب گردد.
ماده92ـ بدنه استخرهاي پسآب بايستي با مصالحي ساخته شود که امکان شستشو، لايروبي و نظافت آن به‌راحتي ميسر گردد.
ماده93ـ شرايط ايمن و منطبق بر آئين‌نامه‌هاي حفاظتي بايد در طراحي محل نصب تاسيسات برقي و همچنين کليدهاي قطع و وصل برق، پريزها، سيم‌کشي‌ها و غيره رعايت گردد.
ماده94ـ اين آئين‌نامه مشتمل بر 94 ماده و به استناد مواد85 و 91 قانون کار جمهوري اسلامي ايران در جلسه مورخ 19/2/1386 شوراي عالي حفاظت فني مورد بررسي نهايي و تصويب قرار گرفت و در تاريخ........... به تصويب وزير کار و اموراجتماعي رسيد. منبع : روزنامه رسمي کشور http://alaeynezhad.persianblog.ir/post/172
|
کانال تلگرام موسسه: