بيماريهاي شغلي بيماريهايي هستند که به دليل خصلت کار و در محيط کار که داراي عوامل زيان آور اثرگذار بر سلامت شاغلين هستند بوجود مي آيند عليرغم اينکه بنظر مي رسد اينگونه بيماريها از شيوع کمتري نسبت به ساير بيماريها برخوردارند، شواهد نشان دهنده آن است که گروه عظيمي از افرادي که به نوعي شاغل محسوب ميشوند خصوصاً در کشورهاي در حال توسعه مبتلا به اينگونه بيماريها هستند. بيماريهاي شغلي در صورت بروز و ابتلا مي توانند فرد مبتلا را ناتوان از انجام فعاليّت ها نمايند. بروز بيماريهاي شغلي مي تواند بر اساس دو عامل پيشگيري کننده کاهش يابد
کنترل و ارزيابي مداوم در محيط کار
معاينات قبل از استخدام ومعاينات دوره اي
بيماريهاي شغلي در صورت تشخيص زودرس در مراحل اوليه قابل پيشگيري و کنترل است.
عوامل اثرگذار بر سلامت شاغلين چيست؟
محيط کار داراي عوامل مختلفي است که هر کدام مي تواند براي کارگران و ساير افرادي که به گونه اي در معرض آن قرار گيرند سلامت آنها را تهديد نمايد مانند:
عوامل شيمايي محيط کار
عوامل فيزيکي محيط کار
عوامل بيولوژيکي محيط کار
عوامل ارگونوميکي و رواني محيط کار
محيط کار به تنهايي عامل بيماري زايي نيست بلکه شرايط، تفکّر شخص وعدم رعايت اصول بهداشت نيز از عوامل تشديد کننده مي باشد.
بيماريهاي شغلي داراي مدّت مسئوليت هستند و آن مدتي است که کارگر بعد از قطع تماس با عوامل بيماريزاي محيط کار، علائم بيماري را بروز مي دهند، در اين صورت است که بيماري او ناشي از کار شناخته مي شود.
مدّت مسئوليت، مسئوليّت کارفرما و (بيمه گر) در قبال کارگر است.
در مدت زماني که کارگر در محيط آلوده و بيماريزا کار مي کند، طبيعي است که مسئوليت هر نوع خطر از جانب محيط کار که کارگر را تهديد کند با کارفرما است علاوه بر آن حتّي زماني که کارگر از کار خود جدا شد در صورت بروز بيماري ناشي از کار بر عهده کارفرما است.
تمامي مشاغل داراي خطراتي هستند که بايد آنها را شناخته و راه هاي جلوگيري از آنها را به کار بست:
کارگري که در واحد صنعتي با جيوه، سرب و يا مواد شيميايي سر وکار دارد. ممکن است دچار مسموميت حاد و يا يک بيماري مزمن شود. کارگر معدن در اثر گرد و غبار يا گازهاي معدني، دچار بيماري ريوي مي شود.
کشاروزان در معرض سموم ممکن است دچار بيماري شوند.
رانندگان، خلبانان و کساني که در کارگاه هاي پر صدا کار مي کنند دچار عوارض کاهش شنوايي خواهند شد.
افرادي که با مواد شيميايي سر و کا دارند ممکن است به بيماريهاي پوستي، تنفسي و … دچار شوند.
کارمندان اداري به علّت بي حرکتي و يا کم تحرکي و يا کار در نور ضعيف و غير استاندارد مي توانند دجار بيماريهاي اسکلتي، عضلاني و چشمي شوند.
بيماريهاي شغلي بر حسب عامل فيزيکي مولد بيماري در محيط کار عبارتند از:
بيماريهاي و عوارض ناشي از گرما که ممکن است دچارگرفتگي عضلاني، گرمازدگي، جوش هاي گرمايي شوند.
بيماريها و عوارض ناشي از سرما که ممکن است دچار يخ زدگي، هيپوترمي يا کاهش حرارت مرکزي بدن و آسم و روماتيسم شود.
بيماريها و عوارض ناشي از نور، سبب ايجاد خستگي اعصاب، کاهش سلامت چشم و قدرت بينايي و عدم دقّت عمل درکار و کاهش رغبت در کار.
بيماريها و عوارض ناشي از صدا، سبب ايجاد کري شغلي، افزايش فشار خون ، کم خوابي، عصانيت و … شود.
بيماريها و عوارض ناشي از ارتعاش سبب ايجاد ضايعات استخواني، ضايعات بافت هاي نرم، ضايعات مفصلي مي گردد.
بيماريها و عوارض ناشي از تشعشعات يونزان و غير يونيزان سبب بوجود آمدن ضايعه در مراکز خونساز، ضايعات دستگاه گوارش، ضايعات سيستم اعصاب مرکزي خواهد شد.
بيماريهاي شغلي را بر حسب عامل شيميايي و تأثيرات آن بر روي ارگان هاي بدن مي توان به صورت ذيل دسته بندي کرد:
مواد التهاب آور که محرک و داراي اثر سوزاننده و تاول زا بوده سبب متورم شدن سطوح مخاط مرطوب مي شود و قسمت فوقاني دستگاه تنفس را مورد حمله قرار مي دهد مانند آلدئيدها، فرمالدئيدها، گرد و غبار، آمونياک، اسيد کروميک، گارهاي سولفور و سولفوريک تعدادي نيز دستگاه تنفسي تحتاني را تحت تأثير قرار مي دهند مانند تري کلريد آرسنيک، بي اکسيد و تري اکسيد ازت و …
مواد خفگي آور: که به علّت اختلال در اکسيداسيون نسوج سبب خفگي خواند شد که خود دو دسته اند خفقان آور ساده و خفقان آور شيميايي.
مواد خفقان آور ساده: گازهايي هستند که از نظر فيزيولوژيکي بي اثر بود بطور کلي با رقيق کردن هوا و اکسيژن موجود در هواي تفنسي سبب کاهش اشباع خون از اکسيژن مي شود مانند اتان و متان و …
مواد خفقان آور شيميايي: به علّت اثراتي که دارند از عمل حمل اکسيژن توسط خون از ريه ها جلوگيري مي کنند و يا اکسيژنه کردن نسوج را، هر چند هم که خون داراي اکسيژن کافي باشد به هم مي زنند مانند اکسيد دو کربن، سيانوژن، اسيد سيانيدريک و …
مواد بيهوشي آور مخدر: که بدون عوارض شديد سيستميک اثر مي گذارند تعدادي از آنها رخوت آور بوده و بر روي سلسله اعصاب مرکز تأثير دارند مانند هيدروکربورهاي استيلني، ترکيبات اتر، کتون هاي آلفاتيک و …
سموم سيستميک: که سبب صدمات عضوي به بعضي از اعضاء داخلي مانند کبد، کليه ها و ريه ها مي شود. اغلب هيدروکربورهاي هالوژنه ترکيباتي هستند که باعث تخريب سيستم خونساز مي شوند. مواد شيميايي همچنين مي توانند سبب بوجود آمدن مسموميّت شوند از جمله آرسنيک، آهن، روي، سرب، کروم، کادميوم، نيکل و همچنين حشره کش ها را نام برد.
بيماريهاي ناشي از از عوامل ارگونميکي و رواني به سبب خستگي هاي مفرط ناشي ار کار در اثر عدم تطابق ابزار با کارگر بوجود مي آيد. لذا براي نگاهداري و ارتقاء سطح سلامت جسمي و روحي کارگران در همه مشاغل بايد عوامل زيان آور محيط کار شناسايي، اندازه گيري، ارزيابي و کنترل شده و معاينات قبل از استخدام و دوره اي به منظورهاي ذيل انجام پذيرد:
تعيين سطح سلامت شاغلين
تشخيص زودرس بيماريها و درمان آن
انتخاب کارگران براي مشاغلي که متناسب با ظرفيت هاي جسمي و رواني آنان باشد.
تطبيق ابزار کار با وضعيّت جسماني – رواني کارگر.
پيشگيري از بيماريهاي ناشي از کار
به خاطر داشته باشيد براي پيشگيري از بيماريهاي ناشي ار کار و ارتقاء سلامت
عوامل زيان آور محيط کار را شناسايي کنيد.
عوامل زبان آور را ارزيابي کنيد.
عوامل زيان آور را کنترل کنيد.
منبع : http://hse-iranian.mihanblog.com/post/120
کانال تلگرام موسسه: