|
راه کارهاي کنترل خطر - هودهاي شيمي هود شيمي نخستين سد محافظ براي کارکنان و محيط آزمايشگاه در هنگام کار با مواد خطرناک شيميايي است. به عنوان يک قاعده کلي، هنگام کار کردن با موادي که به طور محسوس فرار هستند، يا جزء مواد فوق العاده خطرناکي هستند که اصلي ترين روش ورود آنها به بدن از طريق تنفس است، بايد از هود شيمي استفاده کرد.
تمام هودهاي شيمي بايد بطور سالانه بازبيني شده و تأييديه صحت کارکرد داشته باشند.
رعايت اصول بيان شده ذيل هنگام استفاده از هود ضروري است : (برگه اطلاعات بايد روي هود نصب باشد)
• فقط موادي در فضاي کار، زير هود قرار گيرد که براي انجام آزمايش به آن نياز است زيرا بهم ريختگي و شلوغ بودن سبب اختلال جريان هوا و افزايش خطر براي کارکنان آزمايشگاه خواهد شد.
• هنگام کارکردن، شيشه محافظ جلويي در پائين ترين حالت قرار داشته باشد.
• ظروف حاوي مواد شيميايي حداقل 15 تا 20 سانتيمتر از دريچه ورودي فاصله داشته باشند.
• قبل از شروع بکار، کنترل شود که فن تهويه هوا سالم باشد. (جريان هوا برقرار باشد) 
قبل و بعد از کارکردن با پرکلريک اسيد ‹‹ HClO4 ›› در زير هود، بايد فضاي داخل هود شسته و خشک شده باشد. زيرا در هودي که با پرکلريک اسيد کار شده باشد امکان تجمع نمکهاي پرکلرات به صورت پودر بسيار ريز در اگزوز خروجي وجود دارد و نمکهاي پرکلرات ممکن است منفجر شوند.
يکي ديگر از روشهاي کاهش خطرات ناشي از مواد شيميايي موجود در هوا، استفاده از سيستمهاي تهويه هوا است، که با توجه به محيط هاي کاري مختلف مي تواند انواع گوناگوني داشته باشد. نکته مهم در مورد اين سيستمها بازبيني دوره اي و تأييديه صحت کارکرد آنها توسط مسئولين فني ذيربط مي باشد.
دوش و چشم شوي اضطراري براساس استاندارد OSHA C ]، 151 ،1910[ ، لازم است دوش ها و چشم شوي هاي اضطراري در مکانهايي که امکان پاشيدن مواد خورنده (Corrosive) به بدن يا چشم وجود دارد نصب شود.
- موقعيت نصب دوش و چشم شوي نسبت به محلي که با مواد خطرناک شيميايي کار مي شود نبايد بيشتر از 22 متر يا 10 ثانيه زمان براي رسيدن به آن باشد.
- مکان نصب دوش و چشم شوي اظطراري بايد کاملاً مشخص و در معرض ديد قرار داشته باشد.
- چشم شوي بايد هفته اي يکبار بازبيني شود و با بازکردن جريان آب آن ذرات احتمالي تخليه و شستشو شود.
- به منظور جلوگيري از ورود ذرات معلق به خروجي هاي چشم شوي، نبايد درب پوش نازلها برداشته شود.
تجهيزات ايمني فردي (PPE) Personal Protective Equipment
تجهيزات ايمني فردي که سدّ اوليه محافظت محسوب مي شوند، به وسايلي اطلاق مي شود که شخص را در مقابل استنشاق مواد خطرناک يا هر گونه تماس بدن با آنها محافظت مي کند.
الف- تجهيزات متداول
روپوش آزمايشگاه :
به منظور محافظت لباسهاي شخصي از آلوده شدن يا پاشيدن مواد شيميايي به آنها بايد روپوش پوشيده شود.
هنگام کارکردن با حجم زيادي از اسيدهاي قوي (يا موارد مشابه) بايد از پيش بند پلاستيکي مخصوص و محفاظ کفش استفاده شود.
کفش :
در آزمايشگاه نبايد از دمپائي يا کفشي که رو باز است استفاده کرد. پوشيدن کفش هاي رو بسته، پاها را در مقابل ريختن احتمالي مواد شيميايي يا سقوط اجسام محافظت مي کند.
عينک :
عينک يا محافظ صورت را بايد هنگام کار کردن با مواد شيميايي روي سکوهاي آزمايشگاه يا هود شيمي استفاده کرد. استفاده از عينک يا محافظ، چشمها و صورت را در مقابل خطر احتمالي پاشيدن مواد شيميايي ناشي از انفجار يا واکنشهاي شديد محافظت خواهد کرد.
ب- انواع دستکشها
انتخاب دستکش مناسب با توجه به نوع ماده شيميايي بسيار مهم است. زيرا هر دستکشي براي کارکردن با تمام مواد شيميايي يا موقعيت ها مناسب نيست.
نکات مهم هنگام استفاده از دستکش ها
• به راهنما يا پيشنهاد کارخانه سازنده ماده شيميايي جهت انتخاب دستکش مناسب مراجعه کنيد.
• در صورت پاره شدن دستکش حين کار، بلافاصله آن را تعويض کنيد.
• هنگام تعويض دستکش ها و بعد از اتمام کار دستها را بايد شستشو داد. زماني که استفاده از هود شيمي امکان پذير نيست بايد از ماسک محافظ استفاده کرد.
انتخاب صحيح نوع ماسک بايد با توجه به نوع ماده شيميايي (غبار- بخار) انجام شود.
قبل از شروع به کار کنترل شود که اندازه ماسک مناسب صورت باشد، در اين صورت از کارکرد صحيح آن مي توان مطمئن بود. ريختن مواد شيميايي در آزمايشگاه
بعضي مواقع بطور سهوي يا پافشاري بر يک ايده و روش کار ناصحيح، ممکن است باعث بروز حادثه در آزمايشگاه شود. عمده ترين حادثه در آزمايشگاه ريختن مواد شيميايي است.
دستورات ذيل در صورتي که ميزان ماده شيميايي ريخته شد کم باشد بايد انجام شود.
• افراد حاضر در آزمايشگاه را بلافاصله مطلع کنيد.
• از استنشاق بخارات ماده ريخته شده اجتناب کنيد.
• از تجهيزات ايمني فردي مانند محافظ چشم و صورت، دستکش و لباس استفاده کنيد.
• ماده ريخته شده را در يک مکان کوچک محدود کنيد.
• از مواد مناسب براي خنثي کردن و جذب اسيدها و بازهاي معدني استفاده کنيد.
• باقيمانده بي اثر را جمع آوري کرده و بعد از قرار دادن در ظرف مناسب به همراه پسماندهاي شيميايي معدوم کنيد.
• براي ساير مواد شيميايي، مي توان از بسته هاي مخصوص جمع آوري يا جاذب مناسب يا ماسه خشک استفاده کرد.
• بعد از جمع آوري ماده ريخته شده، سطوح با آب شسته شود. در صورتيکه ميزان ماده شيميايي ريخته شده زياد باشد انجام اقدامات زير ضروري است.
• کمک به اشخاص مصدوم يا آلوده شده با مواد شيميايي، براي خارج کردن آنها از محيط آلوده.
• در صورتيکه مواد ريخته شده قابل اشتعال هستند، تمام منابع حرارتي و شعله ها بايد خاموش شود.
• براي پيشگيري از سرايت به ساير فضاها، تمامي درب ها بسته شود.
• اطلاع به افراد ذيصلاح براي انجام اقدامات اورژانسي. پسماندهاي شيميايي تمام آزمايشگاهها بايد دستورالعمل مربوط به شيوه صحيح امحاء پسماندهاي شيميايي را رعايت کنند. بنابراين ضروري است تا يک برنامه مديريتي صحيح جهت پسماندهاي شيميايي به مورد اجرا گذاشته شود.
اصول نگهدري و جابجايي پسماندهاي شيميايي
• درب ظروف نگهداري پسماندهاي شيميايي بايد هميشه بسته باشد.
• ظروف حاوي پسماندهاي شيميايي بايد حتماً برچسب داشته باشند. بر روي برچسب بايد حتماً کلمه پسماند و نام ماده شيميايي قيد گردد. (مثال پسماند- کلروفرم)
• به منظور پيشگيري از شکستن و ريختن پسماندهاي شيميايي، ظروف شيشه اي حاوي اين مواد را روي زمين و در جايي که امکان صدمه به آن وجود دارد قرار ندهيد. درصورتيکه مجبور به اين کار هستيد ظروف شيشه اي را در يک ظرف مطمئن ديگر قرار دهيد.
• پسماندهاي شيميايي را مدت زمان طولاني در آزمايشگاه نگهداري نکنيد. (حداکثر بعد از 30 روز به شيوه صحيح معدوم گردد). مواد شيميايي توليدشده در آزمايشگاه
براي شناساييي مواد شيميايي سنتز شده در آزمايشگاه و جلوگيري از خطرات احتمالي آنها، بايد دستورالعملهاي ويژه و تجهيزات ايمني مناسب تدارک ديده شود.
براساس نوع ماده شيميايي توليد شده اي که قرار است در آزمايشگاه استفاده شود، پيش بيني هاي ويژه بايد بعمل آيد.
الف- استفاده از ماده شيميايي توليد شده اي که خطرات آن کاملاً شناخته شده است.
کارکردن با مواد شيميايي سنتز شده اي که خطرات آن کاملاً شناخته شده است (مثلاً خاصيت سرطان زايي يا سميت دارند) هنگام بايد انجام شود که :
- اولاً کارکنان و دانشجويان آموزش مناسب و لازم را در زمينه استفاده از اين مواد ديده باشند.
- ثانياً تجهيزات ايمني فردي (PPE) در آزمايشگاه مهيا باشد و همچنين در صورت امکان از شيوه هاي مهندسي مهار خطر استفاده گردد. شيوه هاي مهندسي مهار خطر، سبب کاهش يا حذف خطرات شيميايي يا فيزيکي در محيط کار مي شود که به يکي از روشهاي ذيل ممکن است انجام شود.
1- حذف فنون، روش کارها يا مواد خطرناک (Elimination)
2- جايگزيني فنون، روشها و مواد کم خطر يا بي خطر با موارد خطرساز ( Substitution)
3- جداسازي کارکنان از خطرات ( Segregation)
4- محصور کردن خطرات ( Enclosure)
5- تهويه محيط کار و منشاء آلودگي ها ( Ventilation)
6- تعمير يا تعويض تجهيزات و ماشين آلات معيوب ( Repair or Replacement) |
ب- استفاده از ماده شيميايي توليد شده اي که خطرات آن شناخته شده نيست.
مواد شيميايي اي که سنتز شده اند و خطرات آنها ناشناخته است بايد به عنوان مواد خطرناک ويژه(PHS) در نظر گرفته شده و با روش آن مواد با آنها کارکرد (مانند مواد، موتاژن، کارسينوژن، تراتوژن، سموم و ...).
مسئول آزمايشگاه موظف است خطرات بالقوه ماده شيميايي تازه سنتز شده را به شيوه مناسب تعيين کند تا براساس آن تجهيزات ايمني فردي و روش مهندسي مهار خطر مناسب استفاده شود. لينکهاي مفيد در زمينه ايمني مواد شيميايي 1) Casarett and Doull’s TOXICOLOGY The Basic Science of Poisons; 3rd Edition, Macmillan Publishing Co., New York, 1986
2) INDUSTRIAL TOXICOLOGY Safety and Health Applications in the Workplace, P. L. Williams and J. L. Burson, Eds, Van Nostrand Reinhold, New York
3) The Effects of Workplace Hazards on Male Reproductive Health; Department of Health and Human Services National Institute for Occupational Safety and Health Publication No. 96-132
4) The Effects of Workplace Hazards on Female Reproductive Health; Department of Health and Human Services National Institute for Occupational Safety and Health Publication No. 99-104 منبع : http://only-safety.persianblog.ir/post/61
|
کانال تلگرام موسسه: